Phát triển kinh tế tuần hoàn của EU: Sức mạnh của việc phân loại rác thải hỗn hợp

Dù có nhiều sáng kiến đổi mới để tái chế và giảm thiểu lượng rác thải ra môi trường nhưng EU vẫn đang phụ thuộc vào công nghệ đốt và chôn lấp rác thải. Ảnh: Shutterstock

Tờ Euractiv lấy ý kiến 2 chuyên gia Axel Darut - cộng tác viên quan hệ công chúng tại Quỹ Minderoo Úc - và Janek Vahk - giám đốc chính sách Net Zero tại Zero Waste Europe – cho biết EU cần thúc đẩy những chiến lược táo bạo hơn để giải quyết vấn đề xử lý rác thải.

 Lời kêu gọi này được đưa ra trong bối cảnh hoạt động quản lý rác thải, đặc biệt thông qua 2 hình thức đốt và chôn lấp rác, vẫn còn nhiều vấn đề. Dù đạt được nhiều bước tiến bộ trong việc triển khai các sáng kiến tái chế và giảm thiểu rác thải, châu Âu nhìn chung vẫn đang phụ thuộc vào việc xử lý rác thải thông qua hình thức đốt và chôn lấp.

Giải pháp thay thế đốt và chôn lấp rác

Theo thống kê của Eurostat, trong năm 2022, chỉ có khoảng 48% rác thải đô thị ở EU được tái chế, điều đó có nghĩa là phần còn lại vẫn được đem đi đốt hoặc chôn lấp. Những hoạt động này không chỉ góp phần làm cạn kiệt tài nguyên mà còn gây ra những tác hại không thể khắc phục được đối với hệ sinh thái và sức khỏe con người, làm tăng lượng khí nhà kính và các chất ô nhiễm độc hại trong khí quyển.

Hai chuyên gia Axel Darut và Janek Vahk cho rằng để tạo động lực thay đổi cho cách quản lý rác thải, EU có thể cân nhắc áp dụng phương pháp phân loại chất thải hỗn hợp, thực hiện song song với việc thu gom tác thải.

Trong quy định về rác thải, EU đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phân loại rác tại nguồn để tạo thuận lợi cho quá trình tái chế rác. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng có nhiều loại rác thải vẫn chưa được phân loại trước khi thải ra môi trường.

So với 20 năm trước, công nghệ phân loại rác đã có những cải thiện đáng kể. Thông qua các quy trình tự động như phân loại quang học và tách từ, các cơ sở thu hồi vật liệu (MRF) có thể tách và thu hồi các vật liệu có thể tái chế từ các dòng chất thải hỗn hợp, chuyển chúng khỏi lò đốt và bãi chôn lấp.

Tiềm năng từ phân loại rác thải hỗn hợp

Nỗ lực phân loại rác thải hỗn hợp mở ra khả năng thu hồi đối đa tài nguyên có thể tái chế. Thông qua hoạt động này, có thể phục hồi các vật liệu có khả năng tái chế, qua đó bảo tồn các nguồn tài nguyên hữu hạn và giảm lượng khí thải.

Ngoài ra, hệ thống phân loại tác thải hỗn hợp cũng là một công cụ quan trọng thúc đẩy thực hiện các mục tiêu tái chế đầy tham vọng của EU, đưa EU đến gần hơn với một nền kinh tế tuần hoàn thực sự. Để nỗ lực này thành công, EU cần tích hợp các chiến lược rộng hơn nhằm ưu tiên giảm chất thải, khuyến khích tiêu dùng có trách nhiệm và liên tục cải tiến các phương pháp thu gom riêng biệt.

Tuy nhiên, theo các nhà phê bình, phân loại rác thải hỗn hợp cũng sẽ đặt ra nhiều thách thức về mặt hậu cần và tài chính. Trên thực tế, nỗ lực phân loại rác thải hỗn hợp đòi hỏi một nguồn đầu tư đáng kể vào cơ sở hạ tầng và công nghệ để tối đa hoá năng lực phân loại, thu hồi rác thải, cũng như cần có sự phối hợp đào tạo và sự tham gia của các bên liên quan.

Dù vậy, xét về lâu dài, lợi ích thu được từ hoạt động phân loại rác thải hỗn hợp sẽ lớn hơn so với mức chi phí bỏ ra ban đầu. Đồng thời, công nghệ này cũng giúp tiết kiệm đáng kể chi phí quản lý chất thải và giảm bớt gánh nặng cho các bãi chôn lấp rác thải, vốn đang đứng trước nguy cơ quá tải.

Ngoài ra, việc phân loại rác hỗn hơn sẽ góp phần hiện thực hoá các mục tiêu tái chế vào năm 2030, đặc biệt là với các sửa đổi đối với Đề xuất về Quy định Chất thải Bao bì và Bao bì (PPWR), nhằm cải thiện khả năng tái chế và tăng cường đầu tư vào các giải pháp kinh tế tuần hoàn. Điều này sẽ nâng cao cơ hội, giúp các nước EU đạt được mục tiêu tái chế chất thải đô thị đã đề ra.

Bản thân EU hiện nay cũng đang bắt đầu công nhận tầm quan trọng của các công nghệ phân loại rác thải hỗn hợp. Gói Tài chính Bền vững của khối đã ghi nhận vai trò của công nghệ này trong việc phát triểnnền kinh tế tuần hoàn. Ngoài ra, Chỉ thị Năng lượng tái tạo sửa đổi (REDIII) cho phép các quốc gia đưa ra quy định về phân loại rác thải hỗn hơp đối với các vật liệu làm từ hóa thạch như nhựa và trong ngành dệt may.

Hai chuyên gia nhấn mạnh, EU cần một chính sách quản lý chất thải toàn diện và hướng tới tương lai, kết hợp chiến lược phân loại rác thải hỗn hợp với các cam kết vững chắc về hạn chế chất thải, tái sử dụng và tái chế rác thải. Cách tiếp cận tổng hợp này sẽ giúp châu Âu duy trì và phát triển nguồn tài nguyên, đồng thời bảo vệ môi trường cho các thế hệ mai sau.

“Trước những cân nhắc này, chúng tôi kêu gọi các thành viên của Nghị viện Châu Âu tận dụng cơ hội do bản sửa đổi hiện tại của Chỉ thị Khung Chất thải mang lại và tích hợp việc phân loại chất thải hỗn hợp như một giải pháp bổ sung để thu gom riêng biệt nhằm chuyển hướng các nguồn tài nguyên có giá trị khỏi bãi chôn lấp và lò đốt.

Bây giờ là lúc để hành động. Phân loại rác thải hỗn hợp là một bước quan trọng, không phải là giải pháp cuối cùng. Chúng ta hãy nắm lấy cơ hội này để xây dựng một tương lai thực sự bền vững”, hai chuyên gia nhấn mạnh.